“ ၿမန္မာ႔ ေက်ာက္ စိမ္းစိမ္းေလးေတြ ”

“ ၿမန္မာ႔ ေက်ာက္ စိမ္းစိမ္းေလးေတြ ”

ေရးသားသူ Khin Chowar Win

Kachin Jade

ခ်စ္ေသာကမၻာေၿမက ေပးအပ္ထားတဲ႔ သဘာ၀ လက္ေဆာင္မြန္ အဖိုးတန္ ေက်ာက္မ်က္ ရတနာ ေတြထဲမွာ ၿမန္မာ႔ ဂုဏ္ေဆာင္ေက်ာက္ေတြ အထဲက ေက်ာက္စိမ္း အေႀကာင္း ေၿပာၿပခ်င္ပါတယ္။

ေက်ာက္စိမ္းအေႀကာင္း ေၿပာမယ္ဆိုရင္ အဓိက မ်ိဳးကြဲ(၂) ခု ရွိပါတယ္။ ေဂ်ဒိုက္( Jadeite) နဲ႔ နက္ဖရိုက္(Nephrite)ပါ။ အဲဒီ ႏွစ္မ်ိဳးဟာ အၿမင္အားၿဖင္႔ ခပ္ဆင္ဆင္ တူေပမဲ႔ တကယ္ေတာ႔ လံုး၀ ကြဲၿပားပါတယ္။ အဲဒီ ကြဲၿပားမႈကို ၿပင္သစ္လူမ်ိဳး သိပၸံပညာရွင္ ဒမား(Damur) ဆိုသူက စံနစ္တက် ခြဲၿခားၿပသခဲ႔ပါတယ္။

ေဂ်ဒိုက္နဲ႕ နက္ဖရိုက္တို႔ဟာ အသြင္ေၿပာင္းေက်ာက္ေတြ ရွိတဲ႔ ပတ္၀န္းက်င္မွာ ၿဖစ္ေပၚခဲ႔တဲ႔ အရင္းအၿမစ္ ေတြ တူေပမဲ႔ တြင္းထြက္အုပ္စုၿခင္း မတူႀကပါဘူး။ ေဂ်ဒိုက္ေက်ာက္စိမ္းဟာ ပိုင္ေရာ႔ဆင္း(Pyroxene) အုပ္စု၀င္ ၿဖစ္ၿပီး နက္ဖရိုက္ေက်ာက္စိမ္းဟာ အမ္ပီဖိုး(Amphipole) အုပ္စု၀င္ တြင္းထြက္ေတြ ၿဖစ္ႀက ပါတယ္။

 

ေဂ်ဒိုက္ေက်ာက္စိမ္းဟာ လက္ယွက္ထိုး ပံုေဆာင္ခဲကေလးေတြနဲ႔ ဖြဲ႔စည္းထားၿပီး မ်က္ႏွာျပင္မွာ ေက်ာက္ေပါက္မာလို ခ်ိဳင့္ခြက္ကေလးေတြ၊ အဖုအထစ္ကေလးေတြနဲ႔ ျပည့္ေနပါတယ္။ အဏုၾကည့္ ကိရိယာမွန္ဘီလူးနဲ႔ ႀကည္႔ရင္ ေကာင္းေကာင္း ေတြ႕ရပါတယ္။

 

နက္ဖ႐ိုက္ေက်ာက္စိမ္းကေတာ႔ လက္ယွက္ထိုး အမွ်င္ကေလးေတြနဲ႕ ဖြဲ႕စည္းထားတာပါ။ အမွ်င္ အလိုက္ အေနအထားရွိၿပီး အမဲဆီေရာင္ ေတာက္ေနတဲ႔ ေရာင္လက္ရွိပါတယ္။ ေဂ်ဒိုက္ ေက်ာက္စိမ္းမွာ ခရမ္း၊ အနက္၊ အညိဳ၊ အနီ၊ လိေမၼာ္၊ အ၀ါ၊ အျဖဴ၊ ႏို႔ႏွစ္ေရာင္နဲ႔ အစိမ္းေရာင္ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိၿပီး နက္ဖ႐ိုက္ ေက်ာက္စိမ္းမွာ သစ္ရြက္စိမ္းေရာင္ အမ်ိဳးမ်ိဳး၊ မီးခိုးနဲ႕ အစိမ္းေရာင္ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတာ ေတြ႕ရွိရပါတယ္။

 

ေဂ်ဒိုက္ေက်ာက္စိမ္းကို အပူေပးတဲ႔အခါ အရည္ေပ်ာ္ၿပီး ေပ်ာ့ဖတ္အျဖစ္ကို အလြယ္တကူ ေျပာင္းလဲ သြားပါတယ္။

 

နက္ဖ႐ိုက္ေက်ာက္စိမ္းကေတာ႔ အလြယ္တကူမေျပာင္းလဲတတ္ပါဘူး။ ဒါ႔အျပင္ ေဂ်ဒိုက္ေက်ာက္စိမ္း ရဲ႕ ထူးျခားခ်က္က အပူရွိန္ျပင္းၿပီး ႀကီးမားေသာဖိအားရွိတဲ႔ ေျမမ်က္ႏွာျပင္ရဲ႕ ေအာက္ဘက္ မိုင္ ၂၀ က ၃၀ အထိ နက္တဲ႔ အလႊာေတြမွာ ျဖစ္ေပၚေလ့ရွိတာပါ။ ေဂ်ဒိုက္ေက်ာက္စိမ္းကို အေပၚယံ အခြံ အကာေတြ ဖဲ့ထုတ္လိုက္တဲ႔အခါ အစိမ္းေရာင္ ေက်ာက္ေၾကာေတြနဲ႔ ေပါင္းစပ္ထားတဲ႔ ေက်ာက္စိမ္းရဲ႕ အတြင္းပိုင္းကို ျမင္ရပါတယ္။

 

တ႐ုတ္ျပည္မွာ ေက်ာက္စိမ္းကို လြန္ခဲ့တဲ႔ ႏွစ္ေပါင္း ၄၀၀၀ ေလာက္က စၿပီး အႀကီးအက်ယ္ သံုးစြဲခဲ့ ၾကပါတယ္။ အဲဒီေခတ္က တ႐ုတ္လူမ်ိဳးေတြဟာ ေက်ာက္စိမ္း႐ုပ္တုေတြကို အေဆာင္အေယာင္အၿဖစ္ သံုးစြဲခဲ့ၾကၿပီး ေသသြားတဲ႔အခါ အဲဒီေက်ာက္စိမ္း အေဆာင္အေယာင္ေတြနဲ႔ အတူ ဂူသြင္းေလ့ရွိ ပါတယ္။

 

တ႐ုတ္လူမ်ိဳးေတြဟာ ေက်ာက္စိမ္းကို ေက်ာက္ေတြ အားလံုးရဲ႕ အခ်ဳပ္အျခာ အႀကီးအကဲ ေက်ာက္မ်က္ လို႕ ယူဆႀကပါတယ္။ ေက်ာက္စိမ္းေက်ာက္မ်က္ကို ဆင္ျမန္းသူတိုင္းမွာ သဒၶါ, ရက္ေရာျခင္း၊ ရဲစြမ္းသတၱိနဲ႔ ၿပည့္စံုျခင္း၊ တရားမွ်တတဲ႔ စိတ္ဓာတ္ရွိျခင္း၊ မိမိကိုယ္မိမိ ႏွိမ့္ခ်တဲ႔ နိ၀ါတ တရားရွိျခင္း၊ အသိ,အလိမၼာ၊ ဥာဏ္ပညာ ႀကီးျမင့္ျခင္းစတဲ႔ ဂုဏ္အဂၤါႀကီးငါးရပ္နဲ႔ ျပည့္စံုတယ္လို႕ သတ္မွတ္တာပါ။

 

တ႐ုတ္ေရွးေဟာင္းပံုျပင္ တစ္ပုဒ္မွာ ေက်ာက္စိမ္းဟာ ေကာင္းကင္နတ္မင္းက လူသားေတြ အတြက္ ေပးတဲ႔ လက္ေဆာင္လို႕ ဆိုပါတယ္။ ယူဟန္းလို႕ ေခၚတဲ႔ ေက်ာက္စိမ္းနတ္သားဟာ ေကာင္းကင္ဘံု က ေတာင္ထြတ္ရဲ႕ ေတာင္ေျခမွာ ေက်ာက္စိမ္းပင္ေတြ ေပါက္ေရာက္ေစတယ္လို႕ ယံုႀကည္ခဲ႔ႀက တာပါ။ တ႐ုတ္ေတြရဲ႕ တာအို (Taoiam) ဘာသာမွာ ေက်ာက္စိမ္းကို အဖိုလို႔ အဓိပၸါယ္ရတဲ႔ “ယန္” (Yang) ဆိုတဲ႔ စကားနဲ႔ ေခၚဆိုပါတယ္။

 

တ႐ုတ္ျပည္သူ႔ သမၼတႏိုင္ငံ၊ဆင္က်န္ျပည္နယ္မွာ နက္ဖ႐ိုက္ေက်ာက္စိမ္းကို ေရွးႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ကပင္ တူးေဖာ္ခဲ့ၾကတာပါ။ ဒါေပမဲ႔ ေဂ်ဒိုက္ေက်ာက္စိမ္း မထြက္ရွိဘဲ နက္ဖ႐ိုက္ ေက်ာက္စိမ္းသာ ထြက္ရွိပါတယ္။

 

ဒါေၾကာင့္ တ႐ုတ္ျပည္ဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံက ထြက္ရွိတဲ႔ ေဂ်ဒိုက္ေက်ာက္စိမ္းေတြကို ၁၈ ရာစုႏွစ္ေတြ ေလာက္ ကတဲကပင္ ၀ယ္ယူ တင္သြင္းခဲ့ၾကရပါတယ္။

 

ျမန္မာႏိုင္ငံက ထြက္တဲ႔ ေဂ်ဒိုက္ေက်ာက္စိမ္းဟာ တရုတ္ႏိုင္ငံက ထြက္တဲ႔ နက္ဖ႐ိုက္ေက်ာက္စိမ္း ထက္ ပိုမိုေကာင္းမြန္ၿပီး ပိုရွားတဲ႔ အမ်ိဳးအစား ၿဖစ္လို႕ပါပဲ။ဒါေႀကာင္႔ တရုတ္လူမ်ိဳးေတြရဲ႕ ေက်ာက္စိမ္း ကို အထြတ္အၿမတ္ တန္ဖိုးထားမႈအရ က်မတို႔ ၿမန္မာၿပည္ကပဲ ထြက္ရွိတဲ႔ ေဂ်ဒိုက္ေက်ာက္စိမ္းကို မက္မက္ေမာေမာ ၀ယ္ယူရင္း ေက်ာက္စိမ္းေစ်းကြက္ ႀကီးမားလာခဲ႔တာပါ။

 

ေဂ်ဒိုက္ေက်ာက္စိမ္းကို ဂြာတီမာလာနဲ႕ ဆိက္ေဗးရီးယားမွာလဲ ေတြ႕ရွိရပါတယ္။ နက္ဖ႐ိုက္ ေက်ာက္စိမ္း ကို တ႐ုတ္ျပည္ ဟိုတန္ေဒသ၊ ၿဗိတိသွ်၊ ကိုလံဘီယာ၊ ၾသစေၾတးလ်၊ နယူးဇီလန္၊ ႐ုရွား၊ ေတာင္ကိုရီးယား၊ ဆြစ္ဇာလန္၊ အီတလီ၊ ပိုလန္၊ ထိုင္၀မ္နဲ႕ အလက္စကား၊ ကယ္လီဖိုးနီးယား ေဒသ ေတြမွာ ေတြ႕ရွိရပါ တယ္။

 

သန္႔စင္တဲ႔ ေဂ်ဒိုက္ေက်ာက္စိမ္းရဲ႕ စံထားဓာတုဖြဲ႔စည္းပံုက ဆိုဒီယမ္၊ အလူမီနီယမ္၊ ဆီလီကိတ္ (NaAlSi2O6) ျဖစ္ပါတယ္။ ဆီလီကြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္ ၅၉.၄ ရာခိုင္ႏႈန္း၊ အလူမီနီယံေအာက္ဆိုဒ္ ၂၅.၂ ရာခိုင္ႏႈန္းနဲ႔ ဆိုဒီယမ္ေအာက္ဆိုဒ္ ၁၅.၄ ရာခိုင္ႏႈန္း ပါ၀င္ပါတယ္။

 

ဒါေပမဲ႔ အဲဒီအခ်ိဳးအတိုင္း ပါ၀င္တဲ႔ ေက်ာက္စိမ္းဟာ မရွိႏိုင္ပါဘူး။ ဘာလို႕လဲဆိုေတာ႔ ေက်ာက္စိမ္းရဲ႕ ဇာကြက္ (Lattice) မွာ ဆိုဒီယမ္နဲ႔ အလူမီနီယမ္တို႔ရဲ႕ ေနရာကို အျခားအိုင္ယြန္ (Iron) ေတြက ၀င္ေရာက္ ေနရာယူ အစားထိုးဖလွယ္တာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ အစားထိုးဖလွယ္တဲ႔ အိုင္ယြန္း ပမာဏက ႏွစ္ ရာခိုင္ႏႈန္းခန္႔သာ ရွိတယ္ လို႕သိရပါတယ္။

 

အရည္အေသြးေကာင္းတဲ႔ ေက်ာက္စိမ္းေတြ ရွားပါးလာတာေၾကာင့္ တခ်ိဳ႕က အရည္အေသြးညံ့တဲ႕ ေက်ာက္စိမ္းကို အေရာင္ဆိုးၿပီး တုပလာႀကပါတယ္။ အရင္က ေဆးဆိုး ေက်ာက္စိမ္းအတုေတြကို လြယ္လြယ္ကူကူ ခဲြၿခားႏိုင္ခဲ႔ေပမဲ႔ အခုေခတ္မွာေတာ႕ အသံုးျပဳတဲ႔ ေဆးအမ်ိဳးအစားေတြ ေကာင္းမြန္ တဲ႔ အတြက္ အလြယ္တကူ ခြဲၿခားဖို႕ မလြယ္ေတာ႔ပါဘူး။

 

ေက်ာက္စိမ္းနဲ႕ ဆင္တူတဲ႔ အစိမ္းေရာင္ သဘာ၀တြင္းထြက္ေတြကေတာ႔ ခ႐ိုင္ဆိုပေရ႕ (Chrysoprase) ၊ အစိမ္းေရာင္ဆိုးထားတဲ႔ မဟူရာျဖဴ (Chalcedony) နဲ႕ ဆမစ္ဆိုႏိုက္ ( Smithsonite) တို႔ျဖစ္ပါတယ္။ ဆမစ္ဆိုႏိုက္ တြင္းထြက္ဟာ ပင္ကိုယ္အားျဖင့္ ခဲသတၳဳ ထုတ္လုပ္ႏိုင္တဲ႔ ခဲသတၱဳ႐ိုင္း တြင္းထြက္ တစ္မ်ိဳးပါ။ ဘိုနမိုက္ (Bonamite) လို႕ ေခၚပါတယ္။

 

က်မတို႕ ၿမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ေက်ာက္စိမ္းထုတ္လုပ္ေရာင္းခ်မႈ သမိုင္းကို ၿပန္ေလ႔လာႀကည္႔မယ္ဆိုရင္ ေတာ္ေတာ္ စိတ္၀င္စားစရာ ေကာင္းပါတယ္။ ၿမန္မာၿပည္ရဲ႕ ေက်ာက္စိမ္းရာဇ၀င္က ၁၃ရာစု ေလာက္က အစၿပဳခဲ႔တာပါ။

 

တရုတ္ယူနန္ ကုန္သည္တစ္ဦးက ၿမန္မာႏိုင္ငံေၿမာက္ပိုင္းမွာ ေက်ာက္စိမ္းတံုး ေကာက္ယူရမိတာ ကေန ၿမန္မာႏိုင္ငံမွာ ေက်ာက္စိမ္းရွာေဖြမႈ စတင္ခဲ႔ပါတယ္။ ဒါေပမဲ႔ မေအာင္ၿမင္ခဲ႔ႀကပါဘူး။

 

၁၇၈၄ခုမွာေတာ႔  ဥရုၿမစ္ညာဘက္မွာ ေတြ႔ႏိုင္တယ္လို႕ ယူနန္တရုတ္ေတြ သိလာႀကပါတယ္။ (က်မ တို႔ ၿမန္မာႏိုင္ငံ ေၿမာက္လတၱီတြဒ္ ၂၅ ဒီဂရီနဲ႔ ၂၆ ဒီဂရီအႀကား၊အေရွ႕ ဥရုၿမစ္ရိုးနဲ႔ အေနာက္ ခ်င္းတြင္း ၿမစ္ရိုး အႀကား ေဒသေတြဟာ ေက်ာက္စိမ္းေဒသေတြ အၿဖစ္ ကမၻာသိ ေက်ာ္ႀကားခဲ႔တာပါ။)

 

အဲဒီအခ်ိန္က စၿပီး တရုတ္ၿပည္၊ယူနန္ဘက္ကို ေက်ာက္စိမ္းေတြ စတင္ တင္သြင္းခဲ႔ႀကတာပါပဲ ။ အမရပူရမွာ ရွိတဲ႔ တရုတ္ဘုရားေက်ာင္း မွတ္တမ္းအရ ၿမန္မာႏိုင္ငံမွာ ေက်ာက္စိမ္းလာတူးရင္း ေသတဲ႔ တရုတ္ႏိုင္ငံသား (၆,၀၀၀)ေက်ာ္ ရွိတယ္လို႔ မွတ္တမ္းတင္ထားတာ ေတြ႕ရပါတယ္။

 

ၿမန္မာဘုရင္ ဗဒံုမင္းဟာ အဲဒီအခ်ိန္ ကထဲက ေက်ာက္စိမ္းေစ်းကြက္ရဲ႕ စီးပြားေရးအရ အေရးပါတာကို သတိၿပဳမိၿပီး ၁၈၀၆ခုက စလို႔ မိုးေကာင္းၿမိဳ႕ေပၚမွာ အေကာက္အရာရွိတစ္ဦးနဲ႕ တပ္သားသံုးဆယ္ ထားရွိ ေရာင္း၀ယ္ေစခဲ႔ပါတယ္။ ေက်ာက္စိမ္းေရာင္းရတဲ႔ ေငြတန္ဖိုးရဲ႕ ၃၃ရာႏံႈးကို တရား၀င္ အခြန္ေကာက္ခဲ႔ပါ တယ္။ ေစ်းၿဖတ္ဖို႔အတြက္ ရာၿဖတ္တစ္ဦးကိုလဲ ထားရွိေပးခဲ႔ပါတယ္။

 

က်မတို႔ ၿမန္မာ႔သမိုင္းမွာ လြန္ခဲ႔တဲ႔ ႏွစ္ေပါင္း ႏွစ္ရာေက်ာ္ထဲက ႏိုင္ငံၿခားနဲ႕ စီးပြားေရး ဆက္ဆံရာမွာ အကြက္ၿမင္ၿပီး စံနစ္တက် ထိန္းခ်ဳပ္ လုပ္ကိုင္ႏိုင္္တဲ႔ ဘုရင္တစ္ပါး ရွိခဲ႔တာကို ဂုဏ္ယူစဖြယ္ ေတြ႕ရွိရ တာပါ။

 

ေက်ာက္စိမ္းေရာင္းခ်မႈ အၿမင္႔ဆံုးကာလကေတာ႔ ၁၈၃၀-၄၀ ကာလပါပဲ။ အဲဒီတံုးက ရွမ္းလူမ်ိဳး ၆၀၀ ေက်ာ္၊ တရုတ္လူမ်ိဳး ၈၀၀ေက်ာ္ေလာက္ ေက်ာက္စိမ္းလုပ္ငန္းမွာ ပါ၀င္လုပ္ကိုင္ခဲ႔ႀကၿပီး ထြက္သမွ် ေက်ာက္စိမ္းကို တရုတ္ၿပည္၊ ယူနန္ကို တင္ပို႕ခဲ႔ႀကတာပါ။

 

မင္းတုန္းမင္း လက္ထက္မွာ ကခ်င္လူမ်ိဳး ကံဆီးဒူး၀ါး ဆေမာ႕ေနာင္ဟာ လူ ၁၆ ေယာက္ ထမ္းရတဲ႔ အေလးခ်ိန္ရွိ ေက်ာက္စိမ္းတံုးႀကီးကို “ငိုပင္းေမွာ္” ကေန တူးေဖၚ ဆက္သခဲ႔တယ္လို႕ ေတြ႕ရပါတယ္။ မင္းတုန္းမင္း လက္ထက္မွာ ဥပေဒ အခ်က္ေပါင္း ၁၂ ခ်က္ ထုတ္ၿပန္ၿပီး ေက်ာက္စိမ္းတူးေဖၚ ေရာင္းခ်မႈကို စံနစ္တက် လိုက္နာ လုပ္ကိုင္ေစခဲ႔ပါတယ္။

 

ေက်ာက္စိမ္းတံုးေတြ ထားဖို႕ ေက်ာက္စိမ္းရံုးေတြ ေဆာက္တာ၊ ေက်ာက္စိမ္းလုပ္ငန္းကို ႀကီးႀကပ္ဖို႔ ေက်ာက္အုပ္ရာထူးေတြ ခန္႕ထား လုပ္ကိုင္ေစတာ စသၿဖင္႔ လုပ္ကိုင္ေစခဲ႔ပါတယ္။

 

သီေပါမင္း လက္ထက္မွာေတာ႔ ဒုတိယေရႊအင္ပင္ ေက်ာင္းတကာ ဦးစပ္ရႊင္ကို ေက်ာက္စိမ္း ေရာင္း၀ယ္ေရး လုပ္ကိုင္ခြင္႔ ေပးခဲ႔တာ အက်ိဳးအၿမတ္ ေကာင္းစြာ ရရွိေစခဲ႔တယ္လို႔ ေတြ႔ရပါတယ္။ သီေပါမင္းလက္ထက္က တရား၀င္ ခရိုနီတစ္ဦးကို ေတြ႕ရတာ ထင္ပါရဲ႕လို႔ က်မ ေတြးမိရင္း ၿပံဳးမိပါတယ္။

 

အခြင္႔အေရးကို ရေအာင္ယူတတ္တဲ႔ လူစားေတြဆိုတာ လူ႕ယဥ္ေက်းမႈနဲ႔ အတူ ယွဥ္တြဲ ေပၚေပါက္ လာတာပဲကိုး။

 

၁၈၈၆ခု၊ ဇႏၷ၀ါရီ ၁ ရက္မွာ အိႏၵိယ ဘုရင္ခံခ်ဳပ္ ေလာ႔ဒ္ဒပ္ဖရင္က ၿမန္မာႏိုင္ငံကို အဂၤလိပ္ အင္ပါယာ အတြင္း ထည္႔သြင္းေႀကာင္း ေႀကၿငာၿပီးေနာက္ မိုးေကာင္းကို ၿဗိတိသွ်တပ္ေတြ ေရာက္လာတဲ႔ အခါမွာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အရာရွိတစ္ဦးကို စတင္ ထားရွိခဲ႔ပါတယ္။

 

အဲဒီ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အရာရွိအသတ္ခံရၿပီးတဲ႔ေနာက္ သူ႕ရဲ႕သား ဖိုးေစာကို အမတ္အၿဖစ္ အမ်ား သေဘာတူ ေရြးခ်ယ္ခဲ႔ႀကပါတယ္။

 

ၿဗိတိသွ်ေတြက ၁၈၈၇ခုမွာ တရုတ္အမ်ိဳးသား ဦးလြန္းပိုင္ကို အခြန္ေတာ္ အရာရွိအၿဖစ္ ခန္႔ထားခဲ႔ ပါတယ္။ အဲဒီတံုးက ကခ်င္ၿပည္နယ္လို႔ မေပၚေပါက္ေသးပါဘူး။ စစ္ကိုင္းတိုင္းမင္းႀကီးရဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး နယ္ေၿမ အတြင္းမွာပဲ ေက်ာက္စိမ္းေဒသ တစ္ခုလံုးကို ထည္႔သြင္း အုပ္ခ်ဳပ္ေစခဲ႔တာ ၿဖစ္ပါတယ္။

 

အဂၤလိပ္ အစိုးရဟာ ျမန္မာ့ ရတနာေတြထဲမွာ မိုးကုတ္ ပတၲျမားေျမကိုသာ ပုိၿပီး တပ္မက္ခဲ႔ပါတယ္။ ဒါေႀကာင္႔ ေက်ာက္စိမ္းတြင္းေတြကို အထူးတလည္ ခ်ဳပ္ကိုင္ခဲ့တာ မေတြ႔ရပဲ ႏွစ္ေတာ္ေတာ္ႀကာတဲ႔ အထိ ျမန္မာဘုရင္ေတြ လက္ထက္က မူအတိုင္း ေစာ္ဘြားေတြကိုပဲ အုပ္ခ်ဳပ္ စိုးပိုင္ေစခဲ့ၿပီး အခြန္ အေကာက္ရေရးကိုသာ အဓိကထား ေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါတယ္။

 

၁၈၈၈ ခုကမွ စၿပီး အဂၤလိပ္ အစိုးရဟာ ေက်ာက္စိမ္းတြင္း တူးေဖာ္မူ လုပ္ငန္းကို ျမစ္ႀကီးနား ခရိုင္၀န္ရဲ႕ ႀကီးၾကပ္အုပ္ခ်ဳပ္မူ ေအာက္မွာ ထားရွိခဲ႔ပါတယ္။ ခရိုင္၀န္က မိုးေကာင္းနယ္ပိုင္ ၀န္ေထာက္ကို ေက်ာက္စိမ္း ရာျဖတ္ခြန္ ေကာက္ခံေစၿပီး၊ ကားမိုင္းနယ္ပိုင္ ၀န္ေထာက္ကို ေက်ာက္စိမ္းမိုင္း ႀကီးၾကပ္ဖို႕ ခရိုင္အုပ္ (၁)ေယာက္နဲ႔ ေမွာ္အုပ္(၄)ေယာက္ တြဲေပးထားပါတယ္။

 

ျမန္မာ့ေက်ာက္စိမ္း ေဒသကို ပထမဆံုး ေရာက္ရွိခဲ့တဲ႕ ဘူမိေဗဒပညာရွင္ကေတာ႔ ၁၈၉၂ ခုႏွစ္တံုးက အထက္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ပယင္းႏွင့္ ေက်ာက္စိမ္းစာအုပ္ကို ေရးသားထုတ္ေ၀ခဲ႔တဲ႔ F Noetling ဆိုသူပါ။

 

မိုးေကာင္းမွာ ကြမ္ျခင္း၊ ျဖတ္ျခင္းျပဳလုပ္ၿပီးေနာက္ ရာျဖတ္အဖြဲ႔ကို တင္ျပရပါတယ္။ ရာျဖတ္ အဖြဲ႔က ဆုံုးျဖတ္ၿပီးတဲ႔ အခါ ရာျဖတ္အခြန္ေဆာင္ၿပီးမွ ျပည္တြင္းျပည္ပကို ေရာင္းခ်ႏိုင္ပါတယ္။

 

ရာျဖတ္အဖြဲ႔မွာ တရုတ္ကုန္သည္ႀကီးေတြက ဖြဲ႔စည္းထားတာ ျဖစ္ၿပီး အဂၤလိပ္ အစိုးရထံ တစ္ႏွစ္ကို က်ပ္ေငြတစ္သိန္းနဲ႔ ေလလံဆြဲ ကန္ထရိုက္ယူခဲ႔တာ ၿဖစ္ပါတယ္။ တရုတ္ကုန္သည္ႀကီးေတြဟာ အဂၤလိပ္ အစုိးရေခတ္က စၿပီး ေက်ာက္စိမ္းအေရာင္းအ၀ယ္ ေလာကကို လက္၀ါးႀကီးအုပ္ ခ်ယ္လွယ္ နိုင္ခဲ႔တာ ေတြ႕ရပါတယ္။

 

ကခ်င္ဒူး၀ါး ဆင္၀ါးေနာင္ လက္ထက္မွာ အခြန္ထမ္းသူနဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္သူတို႔ၾကား အမူအခင္းေတြ ေပၚေပါက္ လာတာေၾကာင့္ အဂၤလိပ္အစိုးရဟာ ၁၉၄၀ ခုႏွစ္မွာ “ေက်ာက္စိမ္း စည္းမ်ဥ္းဥပေဒ” ကို ျပဌာန္းခဲ့ပါတယ္။

 

၁၉၄၀ ခုႏွစ္ ေက်ာက္စိမ္းတြင္း စည္းမ်ဥ္းဥပေဒ နဲ႕ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ ေက်ာက္စိမ္းတြင္း နည္းဥပေဒ ျပဌာန္းခ်က္ေတြအရ တူးေဖၚရရွိတဲ႔ ေက်ာက္စိမ္းေတြရဲ႕ တန္ဖိုးအေပၚ ၃၃ ဒႆမ ၃၃ ရာခိုင္ႏူန္းနဲ႕ အခြန္ ေကာက္ခံဖို႕ ျဖစ္ပါတယ္။

 

၁၉၆၃ ခုႏွစ္မွာ လံုးခင္း၊ ဖားကန္႔၊ ေတာ္ေမွာ္၊ ေ၀ွခါ ေက်ာက္စိမ္းေဒသေတြမွာ ေက်ာက္တြင္းေပါင္း တစ္ေသာင္းေလာက္က လုပ္သားေပါင္း (၄၈၀၀၀) ေက်ာ္နဲ႔ တူးေဖၚခဲ့ၾကပါတယ္။

 

၁၉၇၃ ခုႏွစ္မွာ မစၥတာခ်ာတာ တူးေဖၚခဲ့ၿပီး မေအာင္ၿမင္ခဲ႔တဲ႔ ခိုင္စူးရြာနားက ခ်ာတာတြင္းကို ဟသၤာတ ဦးျမနဲ႕သားေတြက ၁၉၆၀ ခုႏွစ္ကေန ၁၉၆၄ ခုႏွစ္ထိ ဆက္လက္ လုပ္ကိုင္ခဲ့ပါတယ္။

 

ႏိုင္ငံျခားကို ကိုယ္တိုင္ သြားေရာက္ေရာင္းခ်သူေတြ အထဲမွာ ျမန္မာတိုင္းရင္းသားထဲက ဟသၤာတ ဦးျမဟာ ပထမဆံုးပါ။

 

ဦးၿမရဲ႕ သားျဖစ္သူ ဦးထြန္းေအာင္ေက်ာ္္လည္း ၁၉၆၁ ခုႏွစ္မွာ ေက်ာက္စိမ္း အ႐ိုင္းတုံုးေတြကို ေဟာင္ေကာင္မွာ သြားေရာက္ေရာင္းခ်ခဲ့ဖူးပါတယ္။

 

ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီ အစိုးရလက္ထက္ ၁၁.၄.၁၉၆၄ ေန႔မွာေတာ႔ ျပည္သူပိုင္ သိမ္းယူျခင္းနဲ႔ အတူ ေက်ာက္စိမ္းတူးေဖာ္ ထုတ္လုပ္ေရာင္း၀ယ္မူကို ထိန္းခ်ဳပ္ခဲ့ပါတယ္။ ေက်ာက္မ်က္ရတနာ ေရာင္း၀ယ္ ေရးအဖြဲ႔ကို ျမန္မာ့ထုတ္ကုန္သြင္းကုန္ ေကာ္ပိုေရးရွင္း ဌာနခြဲ တစ္ခုအျဖစ္ ေျပာင္းလဲ ဖြဲ႔စည္းခဲ့တာပါ။

 

ကုန္သြယ္ေရး ၀န္ႀကီးဌာန၊ ျမန္မာ့ ထုတ္ကုန္သြင္းကုန္ ေကာ္ပို ေရးရွင္းက ဦးေဆာင္ၿပီး ပထမအႀကိမ္ ျမန္မာ့ေက်ာက္မ်က္ရတနာျပပြဲကို ၁.၁၂.၁၉၆၄ က ၁၅.၁၂.၁၉၆၄ အထိ အင္းယားကန္ ဟုိတယ္မွာ စတင္က်င္းပခဲ႔ပါတယ္။

 

လံုးခင္း၊ ဖားကန္႔ ေက်ာက္စိမ္း နယ္ေျမေတြမွာ ၁၉၆၆ ေဖေဖၚ၀ါရီလက စၿပီး ပုဂၢလိကေတြကို တူးေဖၚခြင့္မျပဳေတာ့ဘဲ ႏိုင္ငံေတာ္ပိုင္ တူးေဖၚေရးလုပ္ငန္းမ်ား စတင္ခဲ့ပါတယ္။

 

၁၉၆၉မွာျပည္ေထာင္စု ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္၊ ေတာ္လွန္ေရး ေကာင္စီအစိုးရ သတၳဳတြင္း၀န္ႀကီးဌာနရဲ႕ ပုဂၢလိက ေက်ာက္စိမ္းထုတ္လုပ္မႈနဲ႔ ေရာင္း၀ယ္မႈေတြကို ပိတ္ပင္ တားျမစ္ခဲ့ပါတယ္။

 

၁၉၈၂ ခုႏွစ္မွာ ၃၃ တန္အေလးခ်ိန္ ရွိတဲ႔ (၁၂ ေပ _ ၆၅ ေပ _ ၇ ေပ ) ေက်ာက္စိမ္းတံုး ႀကီးကို ဖားကန္႔ၿမိဳ႔နယ္၊ ခုိင္ၾကင္ ခုိင္စူးေမွာ္ကေန တူးေဖၚရရွိခဲ႔ပါတယ္။

 

ႏိုင္ငံေတာ္ ၿငိမ္၀ပ္ပိျပားမႈ တည္ေဆာက္ေရးအဖြဲ႔ အတြင္းေရးမွဴး(၁) နဲ႔အဖြဲ႕ဟာ (၁၄.၁.၉၀) မွာ လံုးခင္း၊ ဖားကန္႔နယ္ေျမကို ကြင္းဆင္း စစ္ေဆးေနရင္း တရားမ၀င္ တူးေနတဲ႕ ေက်ာက္စိမ္း ခိုးက်င္းေတြကို ရဟတ္ယာဥ္ေပၚကေန ျမင္ေတြ႔ခဲ့ပါတယ္။

 

အဲဒီခိုးက်င္းေတြေၾကာင့္ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ သယံဇာတ ဆံုးရွံဴးမႈေတြကို ကာကြယ္ႏိုင္ဖို႔နဲ႔ ခိုးတူးသူေတြ တရား  ၀င္ တူးေဖာ္လုပ္ကိုင္ႏိုင္ေစဖို႔ ေက်ာက္မ်က္ရတနာ ဖက္စပ္လုပ္ငန္း အစီအစဥ္ကို စတင္ အေကာင္ အထည္ ေဖၚ ေဆာင္ရြက္ ေပးခဲ့ပါတယ္။

 

၁၇.၂.၁၉၉၃မွာ ဖားကန္႔ၿမိဳ႔နယ္၊ ဆန္းကယ္ေမွာ္ ဖက္စပ္လုပ္ကြက္(၂)က အေလးခ်ိန္ (၁ ဒႆမ ၅) တန္ရွိတဲ႔ ေက်ာက္စိမ္း အရိုင္းတံုးကို တူးေဖၚရရွိရာ (၄၇ လက္မ _ ၃၀ လက္မ _ ၂၈ လက္မ ) အတိုင္း အတာရွိၿပီး အထည္ေက်ာက္ အေကာင္းစား လံုးပတ္ရဲ႕ ထိပ္ပိုင္းမွာ အရည္ေက်ာက္ႀကိဳး ပတ္ပါရွိပါတယ္။

 

၁၉၉၃မွာ ဖက္စပ္လုပ္ငန္းက ထြက္ရွိတဲ႔ ေက်ာက္မ်က္ရတနာ အေပၚႏိုင္ငံေတာ္က ၂၅ ရာခိုင္ႏူန္းနဲ႔ လုပ္ငန္းရွင္က ၇၅ ရာခိုင္ႏူန္း ခြဲေ၀ယူဖို႔ ျပင္ဆင္ခဲ႔ပါတယ္။

 

ျမန္မာ့ ေက်ာက္မ်က္ရတနာ ျပပြဲခန္းမကို စတင္တည္ေဆာက္ၿပီး ၁၉၉၅ မွာေတာ႔ ျမန္မာ့ ေက်ာက္မ်က္ရတနာ ျပတိုက္ တည္ေဆာက္ ၿပီးစီးခဲ႔ပါတယ္။ ၁၂.၅.၁၉၉၅ မွာ ေက်ာက္မ်က္ ေက်ာက္စိမ္း ဖက္စပ္တူးေဖာ္ လုပ္ကိုင္ခြင့္ ခ်ထားျခင္းကို ရပ္ဆိုင္းခဲ႔ပါတယ္။

 

၁၉၉၅မွာ လံုးခင္းက ေက်ာက္စိမ္းတူးေဖာ္ေရးစခန္းပိုင္ လုပ္ကြက္ေတြ၊ ခႏၱီးေဒသ၊ နတ္ေမွာ္ ေက်ာက္စိမ္း တူးေဖာ္ေရး စခန္းပိုင္ ေက်ာက္စိမ္းလုပ္ကြက္ေတြကို ျမန္မာ့ စီးပြားေရဦးပိုင္လီမိတက္ လက္ေအာက္ လႊဲေျပာင္းေပးခဲ႔ပါတယ္။

 

၁၉၉၉ ခု ႏိုင္ငံေတာ္ ေအးခ်မ္းသာယာေရးနဲ႔ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရး ေကာင္စီလက္ထက္ေရာက္ေတာ႔ သတၳဳက႑၊ ေက်ာက္မ်က္ ထုတ္လုပ္ေရး က႑ေတြမွာ ပုဂၢလိက လုပ္ငန္းရွင္မ်ားနဲ႔ အက်ိဳးတူပူး ေပါင္းၿပီး လုပ္ငန္းေတြ ေဆာင္ရြက္ဖို႔္ ဆိုၿပီး ေက်ာက္စိမ္းနဂါး ကုမၸဏီ၊ ျမန္မာစည္သူရတနာ ကုမၸဏီ၊ ဂ်ိမ္းေဖာေအာင္ ကုမၸဏီ၊ ေရႊေဂါင္ေဂါင္ ကုမၸဏီနဲ႔ ရတနာေတာင္တန္း ကုမၸဏီ၊တက္ခမ္း ကုမၸဏီလီမိတက္၊ သံလြင္ဧရာ ကုမၸဏီလီမိတက္၊ေရႊေျမရတနာ ကုမၸဏီ၊ ျမန္မာ့ေနေရာင္ျခည္ ကုမၸဏီ၊ ေရႊေတာင္ ေက်ာက္မ်က္ရတနာ ကုမၸဏီ စတာေတြနဲ႔ အက်ိဳးတူ ပူးေပါင္းၿပီး ေက်ာက္စိမ္း ထုတ္လုပ္ဖို႔စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။

 

၂၀၀၁ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္လအတြင္း ေက်ာက္စိမ္းနဂါး ကုမၸဏီဟာ ဖားကန္႔ၿမိဳ႔နယ္ နမ့္ေမွာ္လုပ္ကြက္ ေျမေအာက္ေပ ၄၀ ေလာက္ကေန အလ်ားေပ ၇၀၊ အက်ယ္ ၁၆ ေပ၊ အျမင့္ ၃၅ ေပ (အေလးခ်ိန္ တန္၃၀၀၀ခန္႔)ရွိတဲ႔ ကမၻာ႔အႀကီးဆံုး ေက်ာက္စိမ္းတံုးႀကီးကို တူးေဖၚေတြ႔ရွိခဲ့ပါတယ္။

 

၂၀၀၁ ခုႏွစ္ ၊ စက္တင္ဘာလမွာ ျမန္မာစည္သူ ရတနာ အက်ိဳးတူ ကုမၸဏီက ၁၅၈ ကီလို ေက်ာက္စိမ္း အရည္ေက်ာက္ရိုင္းတံုးႀကီးကိုတူးေဖာ္ရရွိခဲ႔ပါတယ္။ ၂၀၁၀ခုမွာ အလ်ား ၂၁ မီတာ ( ၆၈ ေပ ) ၊ အက်ယ္ ၄.၈ မီတာ ( ၁၅.၇ ေပ ) ၊ နဲ ့အၿမင္ ့ ၁၀.၅ မီတာ( ၃၄ ေပ ) ရွိၿပီး ၁၁၅တန္ အေလးခ်ိန္ရွိတဲ႔ ကမၻာ႔ ဒုတိယ အႀကီးဆံုးေက်ာက္စိမ္းတံုးႀကီးကုိ ေၿမႀကီးေအာက္ ၁၂မီတာ (ေပ၄၀) အနက္ကေန မက္စ္ၿမန္မာ ကုမၸဏီက ထပ္မံ ေတြ႕ရွိၿပန္ပါတယ္။

 

၂၀၁၁ခုမွာ ဖားကန္႔ေဒသအတြင္း ေက်ာက္စိမ္း ကုေဋေက်ာက္ ေၾကာ တစ္ခုကို ျမန္မာ႔ ဘူမိေဗဒ လုပ္ငန္းက ထပ္မံ ေတြ႕ရွိခဲ့တယ္လို႔ ျပည္တြင္းဂ်ာနယ္ေတြမွာ ေဖၚၿပခဲ႔ပါတယ္။

 

အဲဒီ ဖားကန္႔ေက်ာက္စိမ္း ကုေဋေၾကာကေန ေက်ာက္စိမ္းထြက္ရွိႏိုင္မႈဟာ ပ်မ္းမွ် တစ္ဧကကို ေက်ာက္စိမ္း ၀ ဒသမ ၃ တန္ေလာက္ ထြက္ႏိုင္တယ္လို႔ ဘူမိေဗဒပညာရွင္မ်ားက တြက္ဆ ထားပါတယ္။

 

ျမန္မာႏိုင္ငံက ထြက္ရွိသည့္ ေက်ာက္မ်က္ရတနာေတြအနက္ ေက်ာက္စိမ္း ထုတ္လုပ္မႈဟာ ႏွစ္စဥ္ အမ်ားဆံုး ျဖစ္ၿပီး ၂၀၁၀ ျပည့္ႏွစ္မွာဆိုရင္ ေက်ာက္စိမ္းထုတ္လုပ္ ေရာင္းခ်မႈမွ ၀င္ေငြစံခ်ိန္တင္ ရရွိခဲ့ေၾကာင္းသိရပါတယ္။

 

ဒါေပမဲ႔ ေက်ာက္စိမ္းထြက္ရွိရာ ဖားကန္႔ေဒသခံေတြ အတြက္ေတာ႔ အခုလိုအဖုိးတန္ေက်ာက္စိမ္းေတြ တူးေဖာ္မႈေၾကာင့္ အက်ိဳးအျမတ္ မခံစားရတဲ႔ အၿပင္ အစိုးရနဲ႕ ပုဂၢလိက ကုမၸဏီေတြရဲ႕ ဧရာမ စက္ယႏၱယားႀကီးေတြ အသုံးျပဳၿပီး ေန႔စဥ္တူးေဖၚမႈေၾကာင့္ ေျမစာေတြ ပိတ္ဆုိ႔ျပီး ႏွစ္စဥ္ေရၾကီးမႈေတြ၊ ေၿမစာ စုပံုမႈေတြေႀကာင္႔ ေနအိမ္ ေၿမၿမဳပ္မႈေတြ၊ ေလ်ာ္ေႀကး မရပဲ နီးစပ္ရာ ေတာင္ေပၚေဒသေတြကို ေရႊ႕ေၿပာင္းေနထိုင္ရမႈေတြ စတဲ႔ လူမႈဒုကၡေတြကိုပဲ ရင္ဆိုင္ခဲ႔ႀကရပါတယ္။

 

၁၉၉ဝ ခု အေစာပိုင္းကာလေတြမွာ အစိုးရနဲ႔ ကခ်င္တို႔ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးသေဘာတူညီခ်က္ ရရွိခဲ့ပါတယ္။ ကခ်င္ေခါင္းေဆာင္ေတြက အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး သေဘာတူညီခ်က္ ယူခဲ့တာဟာ ေဒသတြင္း မက္ေမာဖြယ္ရာ စီးပြားေရးစံနစ္သစ္ ေဖၚေဆာင္မဲ႔ စီမံကိန္းေတြေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။

 

ကခ်င္ေခါင္းေဆာင္ေတြကို ဖားကန္႔က ေက်ာက္စိမ္း လုပ္ကြက္ေတြမွာ တရား၀င္ တူးေဖၚ လုပ္ကိုင္ ခြင္႔ေတြ ေပးခဲ႔တာပါ။

 

ဒါ႔အၿပင္ၿမန္မာႏိုင္ငံထဲမွာရွိတဲ႔ တျခား ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအဖြဲ႔ စုစုေပါင္း ၁၈ ဖြဲ႔ကလည္း ေက်ာက္စိမ္း လုပ္ငန္းမွာ ပါဝင္ပတ္သက္ လုပ္ကိုင္ခဲ႔ႀကပါတယ္။

 

အဲဒီ အခ်က္အလက္ေတြကို ႀကည္႔ရင္ ၿပည္တြင္းက အက်ိဳးစီးပြားကို တိုင္းရင္းသား အားလံုး ပိုင္ဆိုင္ ပတ္သက္တယ္လို႔ ဆိုမွေတာ႔ ၿပည္တြင္းၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို ေဖၚေဆာင္ဖို႔ဆိုတာလဲ တိုင္းရင္းသား အားလံုးမွာ တာ၀န္ရွိတာဟာ ၿငင္းမရတဲ႔ အခ်က္ပဲေလ။

 

တ႐ုတ္ျပည္ရဲ႕ စီးပြားေရးတိုးတက္မႈက ေက်ာက္စိမ္းကို မက္ေမာတဲ႔ တရုတ္ေတြရဲ႕ ၀ယ္လို အားနဲ႕အတူ ဖားကန္႔ေက်ာက္စိမ္း တူးေဖာ္ေရးလုပ္ငန္းကို ပိုမိုအရွိန္ျမႇင့္ေပးခဲ့တာလို႔ ေၿပာရမွာပါ။ ဖားကန္႔က ေက်ာက္စိမ္းစီးပြားေရး လုပ္ကိုင္ေနၾကသူအားလံုးမွာ တ႐ုတ္ျပည္ ယူနန္ျပည္နယ္က ဝယ္လက္ေတြ ရွိေနပါတယ္။

 

ဒီအစိမ္းေရာင္ ေက်ာက္တံုးေတြက ကံေကာင္းေစတယ္လို႕ အစြဲရွိတဲ႔ တ႐ုတ္လူမ်ဳိးေတြရဲ႕ လိုအင္ကို ဖားကန္႔က ျဖည့္ဆည္းေပးေနရသလို ၿဖစ္ေနတာေလ။

 

ဖားကန္႔ေက်ာက္ေတြဟာ တ႐ုတ္ျပည္မၾကီးက ဝယ္လက္ေတြဆီသာမက ယူနန္ကုန္သည္ေတြ၊ ကမၻာ တဝွမ္းက တ႐ုတ္ေတြဆီနဲ႔ ထိုင္ဝမ္အထိ ေရာက္ရွိပါတယ္။

 

အဲဒီလို ေစ်းကြက္ႀကီးမားလာတာနဲ႔အမွ် ေဒသတြင္း သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ အေျခအေနေတြလဲ ေျပာင္းလဲ ပ်က္ဆီးလာတာပါပဲ။

 

ေက်ာက္တူးသမားေတြက ေတာင္ေတြကို ျဖတ္ေတာက္လိုက္ၾကၿပီး၊ ေရကန္ေတြကေတာ႔ လယ္ကြင္းေတြ ျဖစ္သြားႀကပါတယ္။

 

သစ္ပင္ေတြကို ေျမျပင္က ခုတ္လွဲပစ္လိုက္ၾကၿပီး သစ္ေတာေတြကို အေျပာင္ ရွင္းပစ္ႀကပါေတာ႔တယ္။ ေဒသတြင္းမွာရွိတဲ႔ ေနရာတိုင္းကို ေက်ာက္စိမ္းေတြ ရွိေနႏိုင္တယ္ဆိုတဲ႔ ေမွ်ာ္လင္႔မႈ ေလာဘေတြနဲ႔ တူးႀက,ဆြႀကပါေတာ႔တယ္။

 

အစိုးရက ေျမတဧကကို က်ပ္ သိန္း ၄၀ နဲ႔ ကုမၸဏီေတြကို လိုင္စင္ေတြ ထုတ္ေပးပါတယ္။ ေက်ာက္တူး ခ်င္သူေတြက အဲဒီ လိုင္စင္ တရား၀င္ရတဲ႔သူ ဆီက တဧကကို က်ပ္သိန္း ၁၅၀ နဲ႔ နားလည္မႈယူၿပီး ျပန္လည္ငွားရမ္း လုပ္ကိုင္ႀကပါတယ္။

 

အစိုးရဆီက တရား၀င္ လိုင္စင္ရသူဟာ ဘာမွမလုပ္ဘဲ လိုင္စင္ကို လက္လႊဲေရာင္းလိုက္႐ံုနဲ႔ အလြန္ၾကီးမား တဲ႔ အျမတ္အစြန္းကို အလြယ္တကူပဲ ရရွိႀကပါတယ္။

 

ေနရာသစ္ ရွာေဖြတူးေဖာ္စရာ မရွိေတာ့တိုင္း ကုမၸဏီေတြက မ်ဳိးဆက္ေပါင္းမ်ားစြာ ေနထိုင္လာ ခဲ့ၾကတဲ႔ တိုင္းရင္းသား ေက်းရြာေတြကို ဖယ္ရွားခိုင္းခဲ႔ပါတယ္။

 

ဥ႐ုေခ်ာင္းဟာ ဖားကန္႔ေဒသကိုျဖတ္ၿပီး ရာစုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ စီးဆင္းခဲ့တာပါ။ ၁၉၉၀ စုႏွစ္ အေစာ ပိုင္းအထိ ဥ႐ုေခ်ာင္းဟာ ၾကည္လင္စိမ္းျမေနခဲ့တယ္လို႔ လြန္ခဲ့တဲ႔ ၂၀ ႏွစ္ေလာက္ ကထဲက ဖားကန္႔မွာ ေရႊ႔ေျပာင္းေနထိုင္ခဲ့သူ တဦးက ေျပာပါတယ္။

 

ေရက ဖန္သားလို ၾကည္လင္ေနၿပီး ကူးေနတဲ႔ ငါးကိုေတာင္္ ျမင္ႏုိင္တာ။ သဘာဝ ပတ္ဝန္းက်င္ ဟာလည္း သစ္ပင္၊ သစ္ေတာေတြနဲ႔ စိမ္းလန္းစိုေျပေနတာပဲလို႕ သူက လြမ္းေမာဖြယ္ရာ ဆက္ေျပာခဲ႔ပါတယ္။

 

ေက်ာက္တူးရာ ေနရာနဲ႔ ၿမ့ဳိကို ဆက္သြယ္ေပးႏိုင္တဲ႔ ျဖတ္လမ္းကို လိုခ်င္ႀကေတာ႔ ဥ႐ုေခ်ာင္းထဲကို စီးဝင္ေနတဲ႔ ေဝခါးေခ်ာင္းကို ေက်ာက္တူးသူေတြက ပိတ္ဆို႔ခဲ႔ႀကပါသတဲ႔။ အဲဒီလို ျဖတ္ေတာက္ ပိတ္ဆို႔ လိုက္ေတာ႔ သဘာဝအတိုင္း မစီးဆင္းႏိုင္ေတာ့ဘဲ ေက်းရြာေတြ ေရလႊမ္းခဲ႔ရပါတယ္။

 

ေက်ာက္တူးသမားေတြ တူးေလေလ၊ ေျမစာေတြ ထြက္ၿပီး ဥ႐ုေခ်ာင္းနဲ႔ ေဝခါေခ်ာင္းကို ပိတ္ေလေလ ၿဖစ္ေနတာပါပဲ။

 

ေဝခါေခ်ာင္းေဘးမွာ ရွိတဲ႔ ဖားကန္႔နယ္အတြင္းက ဆိပ္မူေက်းရြာဟာ ေရလႊမ္းခံရၿပီး ရႊံ႔ႏြံေတြထဲမွာ နစ္ၿမဳပ္ခဲ႔ရပါတယ္။ ေဒသခံေတြဟာ ေက်ာက္စိမ္းလုပ္ငန္းကေန အက်ဳိးအျမတ္ တစံုတရာ မရရွိဘဲ ေနရပ္ကို စြန္႔ခြာခဲ႔ႀကရပါတယ္။

 

တခ်ိန္က သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ ညစ္ညမ္းမႈ အကင္းစင္ဆံုး ေဒသဟာ အခုေတာ႔ ခ်ိဳင္႔ခြက္ေတြ၊ ရႊံ႕ႏြံေတြ အၿပည္႔နဲ႔ သံုးစားမရတဲ႔ ေျမျပန္႔လယ္ကြင္းၾကီးေတြ အၿဖစ္ ေၿပာင္းလဲပ်က္စီးခဲ႔ရပါတယ္။