PANG LUNG GA SHAKA LAIKA BYIN WA AI LAM
Wabaw Zau Rip
1947 ning, February shata 12 ya shani, Sam Mung, Pang Lung mare, e bumga
masha rai nga ai, Sam, Hkang. Jinglipaw hte Myen ni. myit mang hkrum nna. Pang
Lung Ga Shaka hpe letmat jawm htu ma ai. Din ga shaka laika gaw, Mung Hpawm
Myen Mimg byin wa ai ningpawt ninghpang rai nga ai.
MUNGKAN MAJAN HPANG MYEN MUNG A UP HKANG LAM.
1945 ning, mungkan majan ngut ai hpang, Inglik Asuya ni. Myen mung hpe bai
up hkang na matu lajang sa wa ai shaloi majan aten India mung e hpyen hprawng
nga ai, Myen Mung ( Governor) Mung up du, Sir Reginald Doi-man-Smith ningbaw ai
Myen mung Atsuya gaw, lawn Myen mung hpe (Dominion Status) ngu ai madu up
ahkang aya Jaw nna ngam nga ai, bumga masha. Sam, Hkang, Jinghpaw hte Karenni (
Kayah) amyu ni hpe gaw, garai nkung n hpan nchye n chyang ai amyu ni re majaw,
Myen ni hte n gayau ai sha, shanhte Inglik ni a n-pu e. ( Frontier Areas
Administration ) ngu ai bumga masha ni hpe san san up hkang ai lailen amyu mi
hku, moi majan garai n byin yang na (Divide and Rule Policy ), amyu langai hte
langai hpe garan up hkang ai lailen hte, naw up hkang na matu yaw shada maw
mawn sa wa ma ai.
Dai aten hta lawu Myen mung e, Bogyoke Aung San woi awn ai, Hp.S.P.L. Hpung
ni gaw Myen mung ting shanglawt lu hkra galaw na. Inglik ni Myen mung hpe
shanglawt n jaw yang, gasat nna rai tim la na ngu daw dan shatawng shada sai
hte maren mung masha ni yawng, mung masa lam hta myit rawt let shamu shamawt
hpang wa nga ai aten rai nga ai.
Shing rai nga ai aten hta, anhte Jinghpaw Wunpawng sha ni hta mung, Sama
Duwa Sinwa Nawng woi awn ai, ( Mung Masha Kunghpan Hpung ) hte Wabaw Zau Rip
woi awn ai (Pawng Yawng Ram Rawt Hpung) ningbaw ningla ni hte mung masha ni gaw
Inglik a mayam prat na lawt lu hkra galaw ra sai, shanglawt lu hkra shakut ra
sai nga nna, mung masa lam ni myit hprang myit rawt, shamu shamawt hpang wa ai
aten rai nga ai.
Sama Duwa gaw. "anhte Jinghpaw ni. Inglik a mayam prat na lawt hkra shakut
ra sai. shanglawt la nna, Jinghpaw mung garan la ga."' nga, shani shana n
yup n sha. hkrum mu ai Jinghpaw kanawn manang shagu hpe mung masa gamung hkaw
tsun tik tik rai nga ai, kalang lang, lata machyi pi n dum hkra, lamu ga lahtum
nna, n-gun mi alu hkaw garu jahtau marawn myit sharawt ya nga ai rai.
BOGYOKE AUNG SAN HTE JINGHPAW DU SLANG N1 HKRUM AI LAM.
Jinghpaw Wunpawng sha ni mung masa lam hta myit hprang myit rawt nga ai aten
hta. Hp.S.P.L.Hpung ningbaw Bogyoke Aung San gaw Myen mung Inglik Governor wa a
Mung Bawng Ginjaw na mung makawp maga dap hte seng ai, hkring mang salang kaba
(Wungyi ) rai nna hpyen dap ni hpe gawan hkawm let, Myitkyina mare de, 1946
ning November shata 28 ya shani du ai. Bogyoke Aung San Myitkyina de du ai
shaloi, Jinghpaw du salang ni hte hkrum shaga mayu ai lam tau nna shana taw n
sai hte maren, Myitkyina hte Manmaw sinwang shara shagu na Jinghpaw du ni,
Myitkyina mare e, ram ram law hkra du hkum nga ma ai.
29.11.47 ya shana hkying 7 hta, Jinghpaw hpyen dap No.2 ( 2nd. Kachin Rifles
) G.C.O mesaa ngu ai, hpyen du ni a ban sa shara e, Jinghpaw du salang marai 30
daram hte Bogyoke Aung San zup hpawng hpawng ma ai. dai zuphpawng hta Bogyoke
Aung San gaw. shi Myitkyina de du ai lam gaw, Jinghpaw salang ni hte hkrum shaga
myit mang hkrum lam tam na matu du lung wa ai re nga nna ga hpaw hpang ai.
" Ya mungkan majan ngut ai hpang, Inglik ni Myen mung hpe, moi na zawn,
prat madang n dep mat ,sai. anhte Myen mung masha amyu langai hte langai hpe
garan nna up hkang ai lailen hte bai uphkang na, hkyen nga ai lam, shi woi awn
ai Hp.S.P.L. Hpung a yaw shada ai lam gaw, Myen mung ting awm dawm shanglawt
ahkang aya lu hkra ngu, yaw shada daw dan tawn sai re majaw, anhte Myen mung e
nga ai amyu ni yawng myit mang hkrum, kahkyin gumdin let, shang lawt lu hkra
galaw ga ngu, nanhte Jinghpaw du salang ni hte, bawng jahkrum na matu du ai re
nga nna tsun ai.
Anhte Myen ni hpe Dominion Status ngu ai, shanhte Ingalik ni a shang wang
kata madu up hkang aya Jaw nna, nanhte bumga masha rai nga ai Sam, Hkang,
Jinghpaw, Kayin, Kayah ni hpe gaw, shanhte naw up hkang na nga yang anhte ra
sharawng ai mung ting shang lawt lu hkra galaw na ngu ai yaw shada ai lam garai
n byin na re, dai majaw anhte Myen ni hte myit mang hkrum nna shang lawt la ga.
Ingalik a mayam prat na lawan lawt yang sha anhte a galu kaba nga mai lam amu
magam ni hpe anhte nan lajang hparan la lu na re nga nna tsun htai dan ai.
" Ingalik ni lama anhte Myen mung hpe. shang lawt njaw na nga yang anhte
Myen ni gaw gasat nna raitim la najinjin rai nga ai'' nga tsun ai.
Dai shana Bogyoke Aung San hte sa hpawng lawm ai Jinghpaw du salang ni yawng
a malai, Sama Duwa Sinwa Nawng gaw, "Dai na nang Bogyoke hte n myit mada
ai hkrum shaga lu ai majaw anhte yawng grai kabu chyeju dum ga ai. Nang tsun
lai wa ai mung masa mung ga ni hpe madat la lu ai majaw anhte ram ram myit
hprang mat saga ai. anhte Jinghpaw ni Ingalik a mayam tai ai 50 ning jan laman
hta, anhte a nga sa madang lam shagu hpang hkrat mat sai lam chye lu ai, laika
hpaji hta grau hpang hkrat mat sai, ya mung anhte hpe ma yam naw yam na nga
yang anhte n hkam lu sai anhte Jinghpaw ni mung shang lawt lu hkra galaw shakut
hpang wa na sha rai sai" ngu bai htan shana tsun wu ai. Dai shana Bogyoke
Aung San hte hkrum ai Jinghpaw du salang ni gaw shi hkaw tsun dan ai "Mung
Masa" mung ga ni hpe madat la ngut ai hpang, ram ram wa myit hprang myit
rawt shajang ma ai.
JINGHPAW DU SALANG NI HTE MR. STEVENSON HKRUM AI LAM
Ingalik Asuya ni mung shanhte yaw shada tawn ai hte maren, bumga masha ni
hpe san san up hkang na dap hpaw tawn magang sai. Shanhte yaw shada ai 1am hta
Jinghpaw ni mung myit hkrum lawm hkra Jinghpaw du salang ni hte bawng jahkrum
na matu bumga masha ni hpe up hkang dap ginjaw du kaba, ( Director of Frontier
Areas Administration ) Mr. H.H.C. Stevenson, Myitkyina de du ai shaloi Jinghpaw
du salang ni hpe shaga hpawng nna " Ya nanhte Jinghpaw ni anhte Ingalik ni
a up hkang ai n-pu e naw nga mu 5 ning laman hta nanhte Jinghpaw ni hpe Myen ni
hte maren kung hpan chye chyang wa hkra lajang ya na nanhte ra ai Jinghpaw mung
hpe garan ya na matu jin jin rai sai." nga nna shalen asawng ai ga tsun
ai.
Dai shaloi ngai gaw, "Nanhte Inglik ni anhte Jinghpaw ni hpe mayam yam
mat wa ai 50 ning laman hta, anhte a matu laika sharin jawng langai mi pyi n hpaw
ya ai majaw anhte dai ni Hkang amyu ni daram laika hpaji n chye mat ai mu lu ga
ai 5 ning laman hta byin hkra galaw ya na nga ai ga gaw, hpa kam shara nga a ta
? bai nanhte Inglik ni garan ya na nga ai Jinghpaw mung gaw pa layang n lawm ai
bum lagaw a lahta de sha garan ya na lajang tawn ai lam chye lu ga ai, anhte
galaw sha na dam lada ai pa layang n lawm ai Jinghpaw mung anhte n hkap la lu
ga ai" ngu tsun ai shaloi, Stevenson ram ram mau ai hte kaya hkrum nna ga
n chye htan mat ai.
Inglik Atsuya ni arawng aya jaw nna shagrau sha-a tawn ai Jinghpaw du salang
n kau mi hte Atsuya mu gun hpai nga ai Jinghpaw salang n kau mi chyawm gaw
Inglik a n-pu e naw nga yang she grau kaja na re nga tsun ai hta n-ga, Inglik
ni maga de lawm na matu mung masha ni hpe hkaw tsun shakut lawm ma ai. Hpa
majaw nga yang, Inglik Atsuya hkoi mat wa yang shanhte a arawng aya ni sum mat
na tsang nna rai nga ai. Dingla shabrai ( Pension ) sha ai Jinghpaw du n kau mi
gaw, Inglik ni wa mat jang anhte hpe shabrai kadai jaw na rai ta ? nga hkrit
tsang ma ai. Shanglawt lu yang kade daram grau kaja ai akyu hkam sha lu na
karai n mu n chye ai ni rai ma ai. Kunghpan Hpung hte Pawng Yawng Ram Rawt
Hpung ningbaw ni gaw Bogyoke Aung San hte hkrum ngut ai hpang, Myen ni hte rau
shang lawt la nna Jinghpaw mung garan la na matu bawng daw dan tawn sai rai.
JINGHPAW KASA SALANG NI PANG LUNG ZUP HPAWNG DE SA AI LAM.
1947 ning January shata laman Myitkyina ayebeng wa gaw laika ka ai wa hpe
Sam mung Pang Lung mare e. 5.2.47 ya shani bumga masha ni a Zuphpawng hpang na
re ai majaw dai zuphpawng de sa lawm na Jinghpaw kasa salang ni hpe lata la na
matu shana ai. Shing rai 29-1-47 ya shani ginwang shagu na mung du salang ni,
Myitkyina mare e sa du hkum nna, Jinghpaw Hpaga Hpung ni a mawdaw gram lajang
ai. ginsum nta e hpawng nna Pang Lung zuphpawng de sa lawm na kasa salang marai
8 hpe lata san dat ma ai. Dai kasa salang gaw lawu de ming rawng ai ni rai ma
ai.
1. Sama Duwa Sinwa Nawng. (ningbaw) Kamaing Ginwang.
2. Wabaw Zau Rip. ( Amu madu ) Myitkyina
3. Salang Dingra Tang. ( Kasa Salang) Putao
4. Duwa Htingnan Gumja ( Sumpra Bum )
5. Duwa Karing Naw. ( Sumpra Bum )
6. Chying Htawng Duwa Zau Naw ( Sadung )
7. Duwa Nding Tawng U. (Hugawng )
8. Sara Chang Zung . ( Lau Hkawng )
Hpang shani Pang Lung zuphpawng de rawt sa wa na re ai majaw dai shana.
Jinghpaw Hpaga Hpung Rung gawk e, lahta de mying rawng ai kasa salang ni hte
kaga Kung Hpan Hpung hte Pawng Yawng Ram Rawt Hpung ningbaw ningla ni Pang Lung
zuphpawng hta sa shawn na lawu de na mungga ni hpe bawng daw dan ka lajang sa
wa ma ai.
BAWNG DAW DAN AI MUNGGA NI.
1. Myen ni hte rau shang lawt la na.
2. Shanglawt lu ngut ai hpang. Jinghpaw ni law malawng ra sharawng ai hte
maren, Jinghpaw mung hpe garan dai daw la na.
3. Dai Jinghpaw mung gaw. Myitkyina hte Bhamo district ( ginwang 2) lawm ai rai
ra ai.
4. Myen ni hte Jinghpaw ni myit hkrum ai hte Jinghpaw mung a lamu ga jarit
masat la na.
5. Jinghpaw ni lu ang ai ahkang aya ni lu la hkra, Jinghpaw ni a up hkang aya
ni hpe Bumga masha ni hpe Up Hkang Dap na htawt ap la na, dai hpang, shanglawt
garai n lu ai laman gan hpaw ai Myen mung Atsuya hta Jinghpaw hkring mang
salang ( Wungyi) langai shalawm ya na;-
(a) Dai Jinghpaw wungyi wa gaw byin wa na Jinghpaw mung a up hkang lam hpe
lit la na.
(b) Myen mung Atsuya ni a maigan mung dan ni hte matut mahkai ai bawng ban lam
hta bawng ban lawm lu na.
(c) Jinghpaw salang langai mi hpe, Myen mung a makawp maga dap wungyi wa hpe
hpaji jaw na matu san tawn ya na.
6. Jinghpaw ni hte Sam ni Mung Hpawm Myen Mung a Up hkang ai Upadi Hkrang ka
lajang na Rapdaw hta shang lawm na.
7.Lahta de tsun lai wa sai hte maren, shanglawt lu ngut ai hpang Jinghpaw mung
lawm ai mung hpawm Myen mung Atsuya hpe gaw dai
daw na.
8. Munghpawm Myen Mung Atsuya kaw na Jinghpaw mung a galu kaba nga mai amu
magam ni galaw lajang sa wa ai lam ni hta jai
lang na gumhpraw garum ya na.
9. Lahta de ka madun mat wa ai Jinghpaw ni daw dan ai mung ga ni hpe kaga bumga
masha ni yawng myit hkrum lawm hkra yaw shada ai.
Pang Lung zuphpawng hta sa shawn na lahta de na dawdan ai mungga ni hpe Amu
Madu wa Myen laika hku ka lajang htang dip ngut ai hpang kasa salang marai 8
myit hkrum letmat htu ma ai. Lahta de ka madun tawn ai Jinghpaw Du salang ni
daw dan ka lajang letmat htu tawn ai laika hpe, frontier Areas Committee Of
Enquiry Report, Part II laika man 173 hta mu hti na re.
30-1-47 ya shani Jinghpaw kasa salang ni Pang Lung mare de rawt sa wa ma ai.
Dai shana Manmaw mare de du ma ai shaloi. Manmaw Ginwang na Pang Lung zuphpawng
de sa lawm na Jinghpaw salang (1) Duwa Zau Lawn (2) Lawdan Duwa Zau La (3) Sara
Maran La (4) Salang Labang Grawng ni gaw dai shani sa wa magang sai lam chye na
lu ai. Hpang shani Mamaw mare kaw na bai rawt sa wa yang Sam Mung Sinli Du wa a
n-ta e, Manmaw kasa salang ni hte hkrum ga ai.
1.2.47 ya jahpawt, Sinli Duwa a n-ta e, Myitkyina hte Manmaw kasa salang ni
zuphpawng e sa shawn na matu, Myitkyina kasa salang ni bawng daw dan ka lajang
sa ai mungga laika hpe shaw madun hti dan htai dan ngut ai hpang '' Ndai anhte
Myitkyina kasa salang ni bawng daw dan sa ai mungga ni hpe nanhte Manmaw kasa
salang ni hte bawng jahkrum ngut jang she Pang Lung zuphpawng de matut sa wa na
hku re hpa majaw nga yang, lahta de daw dan sa ai mungga ni hpe Pang Lung
zuphpawng hta anhte Jinghpaw ni yawng myit hkrum daw dan sa ai mungga re ngu
tang shawn na hku re" ngu tsun dan ai. Dai lam hpe Myitkyina hte Manmaw
kasa salang ni ram ram aten la nna bawng ban ning dang hkat nna, Manmaw salang
ni myit hkrum let dai daw dan laika hta letmat htu lawm ma ai. (Dai Pang Lung
zuphpawng hta sa shawn na daw dan ai mungga laika hta Myitkyina hte Manmaw kasa
salang marai shi lahkawng (12) 1 -2-47 ya jahpawt myit hkrum daw dan letmat
jawm htu da ai hte seng nna, ( Frontier Areas Committee Of Enaquiry Report,
Part II, laika man 174 mu hti lu na re.)
Myitkyina hte Manmaw kasa salang ni myit hkrum letmat htu ngut ai hpang
Sinli mare kaw na Pang Lung mare de rau rawt sa wa ga ai. Pang Lung mare de
4-2-47 ya shani du ga ai. Dai shana de hkying 4 hta Nyaung Shwe Saw Bwa Saw
Shwe Thaike ( Shanglawt Mung Hpawm Myen mung a shawng nnan Gumsan Magam (
Thamada) tai lai wa sai,) woi awn ai kaga Sam Du 5 hte shawng hkrum shaga ga
ai.
Sam Sawbwa ni Jinghpaw du salang ni hpe hkap hkalum shachyen ngut ai hpang
shanhte Sam du ni myit hkrum daw dan ka lajang tawn ai mungga laika hpe madun
nna shanhte yaw shada tawn ai lam tsun htai dan ma ai. Sam du ni a daw dan tawn
ai laika gaw Inglik hku ka tawn nna, Jinghpaw kasa salang ni hpe byan dan na
matu aten naw la ra ai majaw zuphpawng jahkring tawn saga ai.
Sam Sawbwa ni daw dan tawn ai lam gaw, Myen ni hte n kanawn ai sha, Inglik
ni ra sharawng ai hku, bumga masha ni hpe san san up hkang ai n-pu e naw nga na
ngu ai rai malu ai. 5-2-47 ya jahpawt hkying 9 hta zuphpawng mandat e, Sam du
ni hte Jinghpaw kasa salang ni bai hpawng ai shaloi, Jinghpaw kasa ni a malai,
Sama Duwa Sinwa Nawng gaw, Jinghpaw kasa salang ni myit hkrum daw dan sa ai,
mungga laika hta na, (1) Myen ni hte rau shang lawt la na. (2) shanglawt lu ai
hpang, Sam mung Jinghpaw mung garan masat la na, tinang mung tinang up hkang
na.(3) Sam mung hte Jinghpaw mung lawm ai Mung Hpawm Myen Mung dai daw masat na
ngu ai lam masum hpe Sam du ni myit hprang, chye na hkra tsun sang lang dan wu
ai. Dai shaloi Sam du nkau mi, Jinghpaw ni daw dan sa ai mungga laika ni hpe
chye na, ra sharawng wa ma ai. Anhte kadai mung Myen ni a n-pu e ntaw ai, maren
rap ra ai, democracy ahkang aya hte maren. tinang a mung tinang up hkang nna,
tinang a amyu hpe galu kaba nga mai wa hkra galaw lajang la lu na lam ni hpe
galu galang tsun sang lang dan sai. Dai hpang Sam du ni shanhte shada naw bai
bawng yu na nga nna, zuphpawng hpe hpang shani bai hpawng na hku bai htawt kau
masai.
Dai aten hta, Sam mung e, Sam Mung Masha Shanglawt Hpung hpe Sam mung na,
hpaji chye ai Ram ma ni hpaw hpang tawn nna, Sam mung masha ni, shanglawt lu
hkra galaw na nga yaw shada let, mung masa shamu shamawt hpang wa nga ma ai.
Dai hpung ningbaw ningla ni mung Pang Lung zuphpawng hta sa lawm na matu Pang
Lung mare e du nga shajang ma ai. Jinghpaw kasa salang ni du nga ai lam chye ai
hte maren, Jinghpaw salang ni a jasat sa ai lam ni hpe chye mayu ai majaw sa
jahkrum shachyen shaga san sagawn ma ai. Jinghpaw salang ni Pang Lung zuphpawng
e shawn na ngu daw dan sa ai mung ga lam (9) hpe tsun shana dan ai shaloi,
Shanhte Sam Mung Masha Shanglawt Hpung ni myit jasat yaw shada tawn ai hte
maren re ai majaw hkap tau hkap la myit hkrum mai ai lam tsun shana ma ai.
Raitim, Sam du ni hte naw bawng jahkrum na re nga tsun ma ai.
6-2-47 ya shani. zuphpawng, bai hpang yang Sam Sawbwa ni Sam Mung Masha
Shang Lawt Hpung ningbaw ningla ni hte Jinghpaw kasa salang ni zuphpawng galaw
nna lawu de ka madun ai mungga laika ni hpe, myit hkrum daw dan ka lajang
letmat htu da saga ai.
1. Myen ni hte rau shang lawt la na.
2. Myen Mung Atsuya hpung hta; Jinghpaw hte Sam salang langai hpra shang lawm
nna, dai salang yan gaw tinang a mungdaw a up hkang ai
lit ni la na hte, Myen mung Atsuya maigan mungdan ni hie
malut ai lam mungdan makawp maga ai lam ni hta lit jawm
la na.
3. Jinghpaw kasu salang ni hpyi shawn ai Jinghpaw mung masat ya na lam hpe myit
hkrum tau lawm ai.
4. Shanglawt lu ai hpang, Jinghpaw hte Sam ni, Mung Hpawm Myen mung na garan
pru mayu yang pru na ahkang aya jaw na. lahta de na myit hkrum daw dan ai
mungga ni hpe Sam Sawbwa marai (5) Sam Mung a Shanglawt Hpung ningbaw marai (7)
Myitkyina Jinghpaw kasa salang marai (3) hte Manmaw kasa salang marai (3) myit
hkrum letmat htu da sai.
6-2-47 ya shana de, Hkang dat kasa salang ni Pang Lung zuphpawng lawm na
matu du sa ma ai. Dai shana Hkang salang ni hpe Jinghpaw hte Sam ni bawng daw
dan da ai lam ni tsun shana sanglang dan ai shaloi nanhte Sam hte Jinghpaw du
salang ni myit hkrum tawn sai lam ni hpe anhte Hkang ni hpa myit n hkrum shara
nga ai nga bai htan shana ma ai.
7-2-47 ya jahpawt hkying 9 hta Sam Hkang hte Jinghpaw salang ni kalang mi
bai hpawng nna Sam hte Jinghpaw ni myit hkrum daw dan tawn ai mungga ni hpe
Hkang dat kasa salang ni mtyit hkrum lawm sai nga ai majaw, lahta de ka madun
lai wa sai daw dan laika hta Sam, Jinghpaw hte Hkang salang ni letmat jawm htu
masai.
Lahta de tsun lai wa sai hte maren Sam, Hkang hte Jinghpaw ni Myen ni hte
rau shanglawt la na ngu daw dan ai lam hpe, Inglik Atsuya ni chye ai shaloi ram
ram kajawng ai hte manu ma ai. Raitimung Mr. Stevenson hte shi a lawu na Inglik
hte Jinghpaw du n kau mi chyawm gaw bumga masha ni shanhte yaw shada ai maga de
mahkoi bai gayin wa na kun nga nna lam amyu myu hku hkan asawng shanut lawm ma
ai. Pang Lung zuphpawng ngut ai aten du hkra shakut kau ma ai.
8-2-47 ya shani, Bogyuke Aung San hte shi a Atsuya hta lawm ai Wungyi U Tin
Htut. Sir M.A. Maung Gyi- Hp.S.P.L. Hpung ginjaw salang U Pe Khin hte Bo Khin
Maung Galay ni, Pang Lung zuphpawng lawm na matu du sa ma ai. Dai aten hta
Bogyokb Aung San hpe Inglik Atsuya ni Myen Mung a Wungyi Choke aya jaw tawn
masai.
9.2.47 ya shani hkying 11 hta zuphpawng man dat e, Bogyoke Aung San hte Myen
hkring mang salang ni hte Jinghpaw, Sam hte Hkang dat kasa salang ni zuphpawng
hpang wa sai Zuphpawng hpang ai hte maren Bogyoke Aung San shawng nnan mungga
tsun ai gaw. " Dai ni ngai ndai Pang Lung zuphpawng de sa du lawm ai gaw
Mungga lam lahkawng tsun shana mayu ai majaw re. (1) Anhte Myen mung e nga ai
mung masha ni yawng myit mang hkrum kahkyin gumdin lu hkra galaw shakut na. (2)
Ngai, England mung de sa du nna Myen mung a shanglawt lu na lam Inglik Atsuya
hte bawng ai shaloi bumga masha ni a lam hte seng nna bawng ban ai lam ni
nanhte du salang ni hpe htawn shana mayu ai lam ni rai nga ai.
Ya anhte Myen Mung shanglawt lu na sha rai sai. Dai majaw anhte Myen ni
shanglawt lu ai hte maren bumga masha ni mung shanglawt lu ra ai. Bumga masha
ni hte Inglik ni mayam naw yam nga na anhte myit n hkrum ga ai. Dai hte maren,
bumga masha ni hpe Myen ni mayam n byin shangun mayu ai. Bumga masha ni shanhte
ra sharawng ai hku shanhte uphkang lu na re ngu, Inglik Atsuya hpe tsun shana
sai.
Myen ni Inglik a mayam n kam tai sai hte maren, bumga masha Inglik a mayam
naw tai nga na hpe anhte n ra ga ai " nga galu galang hkaw tsun dan wu ai.
Dai ni bumga masha ni myit mang hkrum ai hte " Myen ni shanglawt lu ai hte
maren Shanglawt lu mayu ga ai” ngu tsun yang hpawt ni shang lawt lu na re,
kadai hpe n hkrit nga ra sai" nga n-gun mi alu hkaw tsun ai shaloi shawa
masha ni grai kabu la hpawk dum ma ai." Inglik ni gaw Myen mung e naw nga
na ahkang aya n nga sai kade nna yang hkoi wa sana re ai. Dai majaw tinang a
hkum tinang kam ra sai. grau nna anhte mung masha shada myit mang hkrum na ahkyak
kaba rai nga ai."
Dai hpang Myen ni hte bumga masha ni kaning rai kanawn mazum na yaw shada ka
lajang sa al laika ni garan jaw nna lahkawng maga ra sharawng ai lam ni tsun
bawng sai. Shingrai hpang shani bai bawng matut na matu committee salang ni
lata ngut ai hpang zuphpawng hpe dawm kau sai.
10-2-47 hte 11-2-47 ya, lahkawng ya tup shani shana bogyoke Aung San hte
bumga masha ni n hkring n sa bawng lahkrum ga ai. Sam mung hte Hkang mung masat
ya na matu loi ai daram Jinghpaw mung masat ya na ngu ai lam bawng ai hta aten
ram ram na mat wa ai. Hpa majaw nga yang Sam ni Sam hkrai san rai nga ai, Hkang
ni Hkang ni hkrai san rai nga ai. rai timung Jinghpaw ni hpyi ai Jinghpaw mung
gaw Myitkyina hte Manmaw ginwang bum pa layang yawng Myen hte Sam ni nga
shajang ai pa layang yawng hte hpe shalawm ya na matu hpyi ai re majaw Myen hte
sam ni gaw Jinghpw mung kata e nga na myit hkrum n hkrum hpe garai n chye lu ai
majaw yak ai lam pru na re nga tsang ya ai hku re. hpang jahtum Bogyoke Aung
San gaw Jinghpaw ni ra sharawng ai hku hkan ya nna Pang Lung Ga Sadi laika hpe
lahkawng maga myit hkrum daw dan da sai rai.
Dai Pang Lung Ga Sadi laika hpe 1947 ning Febuary shata 12 yajahpawt
lawu de mying rawng ai ni letmat htu nna shagrin da saga ai rai.
Bogyoke Aung San (Myen Mung Atsuya malai)
Sao Hkun Pan Saing ( Tawng Peng Saw Bwa)
Sao Shwe thaike (Ngyawng Shwe Saw Bwa)
Sao Hone Hpa ( Sinli Saw Bwa)
Sao Nun (Laika Saw Bwa)
Sao Sam Htun (Mung Pawng Saw Bwa)
Sao Htun Aye (Sam Hkang Saw Bwa)
Duwa Hkun Hpung (Sinli Dat Kasa Salang)
U Tin Aye (Tawng Gyi Dat Kasa Salang)
U Kya Bu (Thi Baw Dat Kasa Salang)
Sao Yit Hpa (Thi Baw Dat Kasa Salang)
U Hkun Hti. (Pang Lung Dat Kasa Salang)
U Tun Myint. (Mawk Mai Dat Kasa Salang)
U Hkun Saw. (Pindaya Dat Kasa Salang)
U Hpyu (Si Sai Saw Bwa a malai)
Sama Duwa Sinwa Nawng (Jinghpaw Kasa Salang)
Duw a Zau Rip. (Jinghpaw Kasa Salang)
Salang Dingra Tang. (Jinghpaw Kasa Salang)
Duwa Zau Lawn. (Jinghpaw Kasa Salang)
Salang Labang Grawng (Jinghpaw Kasa Salang)
U Hliu Hmug (Hkang Kasa Salang)
U Thaung Zahkap (Hkang Kasa Salang)
U Kio Mang (Hkang Kasa Salang)
Pang Lung Ga Sadi Laika hpe letmat htu ngut ai hpang Pang Lung mare e. Myen
ni hte bumga masha Sam, Hkang hte Jinghpaw ni shawng nnan myit mang hkrum ai
shara re ngu masat dingsat nlung shadaw jung tawn da na matu. U Tin Aye mungga
shawn nna U Kya Bu tau ya ai hte myit hkrum daw dan nna Bogyoke Aung San Ks.
1000 alu bang tawn da wu ai rai. Ya Pang Lung mare e sa yu yang dai masat Nlung
shadaw hpe mu lu na re.
GA SHAKA LAIKA
Myen Mung (Governor) Inglik Mung Up Duwa a Mung Bawng Ginjaw hkringmang
salang n kau mi hte Sam Saw Bwa ni yawng hte kaga Sam mung Jinghpaw bumga hte
Hkang bumga na dat kasa salang ni lawm nna Pang Lung mare e hpang ai Zuphpwng
hta jahkring mi na Myen Mung Atsuya hte lawan htum ai hku myit hkrum shabawn
dat yang, Sam, Jinghpaw hte Hkang ni Shanglawt lawan lu na re ngu kam ai majaw
lawu de na hte maren myit hkrum da saga ai.
1. Bumgu masha ni a Mung Bawng Giinjaw kaw na myit Hkrum lata la ai bumga
masha ni a kasa salang langai mi gaw bumga ni hte seng nna Myen mung Mung up du
wa a Mung bawng Ginjaw hta Mungbawng Hkring Mang salang hku san tawn da ai.
2.Dai kasa salang wa hpe (Governor) Inglik Mung Up du wa a Mung Bawng Gin
Jaw hta ( Wungyi ) salang hku san tawn na Maigan mungdan ni hte matut mahkai ai
lam hta mung makawp maga ai lam ni hte maren bumga ni hpe uphkang ai magam
bungli ni hpe mung Upadi hte daw dan nna.ndai Mung Bawng Ginjaw kaw na up hkang
na. Bumga ni hte seng ai hkring mang salang wa hpe, bumga ni hpe up hkang na
ahkang aya ni ap ya na.
3. Dai bumga masha hkring mang wa hpe karum na matu kaga bumga masha shi hte
amyu n bung ai salang lahkawng hpe Mung Bawng Ginjaw hta shalawm la na. Dai
salang yan gaw tinang hte seng ai bumga ni a uphkang amu magam ni hpe lit la ra
ai. Hkring Mang salang kaba wa chyawm gaw bumga ni yawng a up hkang lam hta lit
la ra ai.
4. Bumga masha Hkring mang kaba wa gaw Mung Bawng Ginjaw hta bumga ni hte
seng ai amu bawng zuphpawng hta shi hpe tau ai hkring mang salang yan mung, sa
bawng lawm na ahkang nga ai.
5. Lahta de myit hkrum ai hte maren, ( Governor) Mung up du wa a Mung Bawng
Ginjaw hpe bai jat na ra timung bumga ni a madu up hkang aya hpe n sum n mat
hkra galaw lajang na. Bumga ni hpe up hkang ai lam hta bumga masha ni tinang ra
sharawng ai hku maw mawn na ahkang aya hpring tup lu mai ai ngu madung da nna
hkap la ai.
6.Mung Hpawm Myen Mung kata e Jinghpaw Mung ngu dai daw nna dai Jinghpaw
Mung a lamu ga jarit hpe masat na mungga lam hpe Shawa Mung Bawng Rapdaw hta tang madun daw dan na raitimung dai mung daw (Jinghpaw Mungdaw ) shabyin
hpang wa na matu, 1935 ning Myen Mung Atsuya upadi hte maren. daw 2 ngam tawn
da ai lamu ga ni hpe up hkang ai zawn Myitkyina hte Bhamo districts ginwang
lamu ga ni hpe up hkang ai lam hte seng nna. bumga hkring mang salang wa hte
shi hpe tau ai salang yan hte bawng ban ra ai.
7. Bumga e nga ai mung masha ni gaw democracy mungdan ni hta lu ang ai
madung ahkang aya ni hpe hkam sha lu na.
8. Ndai Ga Shaka Laika hta myit hkrum tawn ai lam ni a majaw Sam mung e ya
ahkang jaw tawn ai madu ra sharawng ai hku gurnhpraw jai lang ai ahkang aya n
sum n mat lu na.
9. Ndai Ga Shaka laika hta myit hkrum lajang tawn ai lam ni a majaw Jinghpaw
hte hkang bumga ni Myen mung Atsuya hkanse kaw karum ai ja humhpraw ni n sum n
mat lu na. Myen mung Atsuya hte Bumga masha hkring mang kaba wa hte tau ai
hkring mang yan lawm ai gumhpraw jai lang ai lailen hte maren Jinghpaw hte
Hkang bum ni hta mung lajang ya na matu bawng ya na.
GA MADIM
Pang Lung Ga Shaka byin wa ai lam madung gaw, Myitkyina hte Manmaw ginwang
na Jinghpaw dat kasa salang ni. myit hkrum daw dan ka lajang sa ai mungga ni
hta Sam Saw Bwa ni hte Sam Mung Masha Shang lawt Hpung ningbaw ningla ni jawm myit
hkrum jahkrum daw dan ai Ga Shaka re ai lam hpe Jinghpaw Wunpawng myu sha ni,
matsing sum hting tawn na matu hpang jahtum ka shana dat ai. " Mung Masa
Usa salang ni gaw wai mat wa sai raitimung Amying gaw ahkrung nga na re"
Wa Baw Zau Rip
Source ; Duwa Wabaw Zau Rip a numhtet ga ni.