Hpa N-chye Yang N-gup Pat Tawn Ai Gaw Pi Tsingtsi A Hka!

Hpa N-chye Yang N-gup Pat Tawn Ai Gaw Pi Tsingtsi A Hka!

Israel – Hamas Majan grung kaba wa ai hte maren lahkawng maga na si sum ai hpyenla ni mung lani hte lani law wa ai hpe shiga ni kaw na chye lu ai, grau nna gaw majan ndai a majaw mara kata laknak nlang ai Palestine mung shawa masha(ma kaji ni malawng) ni si sum ai gaw grau law wa nga ai hpe mungkan masha yawng mu chye lu ai majaw myit kahpra myit kahtet let yu maram shiga madat nga ai aten rai nga ai. Majan byin hpang ai kaw na ya du hkra Gaza ginra e masha yawng marai 1,170 si sum mat sai rai yang mung shawa si ai marai 815, ma kaji ni si ai marai 232 rai sai hpe chyelu ai.

Palestine mung shawa masha si sum ai law wa ai majaw lahkawng maga na mara shagun Yungnu madi hkat wa ai lam mung law law rai nga ai, nkau tsun ai gaw “Israel hpyen hpung ni hku nna Palestine mung shawa ndai daram law ai hpe sat nat zingri nga ai gaw tara rap ra ai lam nnga ai” ngu dinglun ai ni nga ai zawn “Israel mung shawa nga ai mare ni de Hamas ni gap dat ai rockets ni hpe Israel hpyen dap a “Iron Dome” ngu ai prat dep laknak ni hte ninghkap makawp maga ai nrai yang mara kata Israel mung shawa Hkying, Mun hku nna si sum mat chyalu rai na re” ngu tsun ai mung law law rai nga ai.

Ndai majan hte si sum ai mung shawa ni hpe yu nna atang ahpa sha myit yang gaw grai ahkyak da aten shama na zawn nrai tim ndai majan a shingdu na mung masa manghkang hte shingdu labau ni gaw anhte nchye ai lam ni law law rai nga ai hpe sawn maram lu ai majaw ngai chye ai kachyi mi hpe garan gachyan dat ai lam rai nga ai.

Palestine amyu sha ni gaw Israel Asuya uphkang ai npu na garan pru nhtawm Awmdawm shanglawt ai mungdan langai gaw de sa wa na matu 1964 ning hta Palestine Liberation Organization (PLO) hpe hpaw ninghtan nhtawm mung masa hte hpyen masa woi hpang sai, nnang hpang wa ai ten gumshem, sat nat, zingri ai ladat amyu myu ni lang wa ai majaw UN, US hte Sinna mung ni PLO hpe nhkru n kaja ai laknak lang hpung( terrorist organization) ngu nna Madrid Conference galaw ai 1991 ning du hkra masat wa masai. 1993 ning hta PLO gaw sat nat zingri ai ladat (violence and terrorism) hpe koi gam nhtawm Israel amyu sha ni a nga pra lu ai ahkaw ahkang (right to exist) hpe masat masa galaw ai policy nnan a majaw Israel Asuya kaw nna mung PLO hpung gaw Palestine Amyu sha ni hpe numshawng woi awn ai Mung masa hpung langai hku nna masat masa galaw hpang wa sai. PLO hpe UN hte Arab League hpung ni kaw na masat masa galaw ai hte maren United Nations General Assembly kaw permanent observer shara hpe masat ya ai lam chye lu ai.

Yasser Arafat gaw PLO Executive Committee hta Chairman magam lit hpe 1969 kaw na shi si mat ai n’htoi 11 November  2004 du hkra magam gun lai wa sai. Yasser Arafat si mat ai hpang PLO kata Hamas hte Fatah hpung lahkawng lapran shada manghkang byin, hprai shai hkat wa sai. 2006 ning Palestine Amyu sha ra lata poi galaw ai shaloi Hamas hpung ni gaw Htam masum kaw na htam lahkawng shara dang la ai hpung rai nga ai, 2007 ning Hamas – Fatah Agreement hte maren Hamas gaw Gaza ginra e uphkang rung hpaw nna shara jahkrat nhtawm Fatah hpung gaw West Bank ginra e shara jahkrat mung masa shamu shamawt nga ai hpung rai nga ai, dai ten kaw na PLO ngu ai hpung mung nnga mat sai. Palestine Mung shawa masha ni gaw Gaza hte West Bank ginra Asuya Lahkawng npu e shanu nga ai hpe chye lu ai.

Hamas hte Fatah Asuya lahkawng hpe hkaja ai shaloi langai hte langai mung masa hte zai ladat nbung hkat ai hpe chye lu ai.

Hamas hpung gaw (1) shanhte a Ideology hpe chyam bra na matu sat nat zingri ai ladat hpe lang ai,  kadai amyu sha kaning re nawku hpung hpe raitim hkyamsa jaw ai lam nnga ai (2) Israel amyu sha ni nga pra ai lam (right to exist) hpe masat masa n galaw ai (3) Palestine amyu sha ni san san hpaw shabawn tawn ai hpung nre.

Mahmoud Abbas (Abu Mazen) woi awn ai Fatah hpung gaw (1) Israel Amyu sha ni a nga grin lam (right to exist) hpe masat masa galaw ai. (2) sat nat, zingri, gumshem ai lailen hpe koi gam ai. (3) Palestine Amyu sha ni hte hpaw shabawn tawn ai. (4) Palestine Christian ni hpe masat masa galaw ai sha n-ga Fatah Asuya hpung hta shang lawm na matu shara masat tawn ya ai.

Lahta e ngai sanglang ai hte Hamas, Fatah ni a lam yawng hkawn hkrang chye lu na ngu ai gaw nmai byin ai. Palestine amyu sha ni hpe lam woi nga ai ndai Hamas hte Fatah hpung ni a mung masa shamu shamawt ai lam ni hpe shinggan masha ni chye lu na yak ai zawn Shia hte Sunni Muslims ni a lapran sat nat hkat ai middle east mungdan ni a lapran na mung masa hpe chye na lu na matu gaw grau nloi nga ai. “Israel amyu ni gaw Yesu amyu ni re majaw” … “Palestine ni gaw muslim re majaw” ngu nna ntsa lam prau shalau myit nhtawm maga ga de n-gun njaw shi yang shawng hkaja maram ai gaw htap htuk nga ai, ngai langai tinggyeng hku nna gaw mara kata Palestine mung shawa ni si sum ai hpe Myi pat Na pat tawn nna Israel hpyen hpung ni mung shawa masha hpe sat nat, bawm jahkrat zingri zingrat nga ai hpe n-gun jaw ta hpawk dum lawm na nrai nngai.  Anhte Wunpawng amyu sha ni a ru-yak tsin-yam, sat nat zingri hkrum nga ai lam ni hpe shingdu gayin malap kau lu na gaw kadai rai ta? Kadai amyu sha .. kaning re nawku hpung masha ni mi rai rai mara kata sat hkrum ai hpe ja ja ninghkap nngai.

Myen (hpyen) Asuya amyu myu 1962 – 2014 ning du hkra matut manoi mungdan hpe zingri zingrat, gumshem ladat hte uphkang lu na matu sha n-ga Ethnic Rawt Malan Hpung ni hpe shagrawt gasat shamyit kau lu na matu Mung Masa, Hpyen masa ni hpe ndut ndang dingyang  garum nga ai lawu na mungdan mying jahpan ni hpe asan sha chye ngut ai hpang kahtap sawn sumru nhtawm tinang a amyu sha lawt lu lam de myit sawn dinglik chye ai hpawt ni na ningbaw ningla ni byin tai wa shajang na hpe kam let laika hpe ndai kaw hpungdim da nngai rai.

Myen Asuya hpe shaning (50) ning jan mung masa, hpyen masa ni hpe dingyang garum shingtau ai madung mungdan (6) ni gaw-
1.    China (Miwa Asuya)
2.    Israel
3.    North Korea
4.    Russia
5.    Ukraine
6.    Singapore


Yumaya Hpyen Magam Gun Dingsa